Được mệnh danh là sát thủ vô hình, tai biến mạch máu não là nỗi lo sợ khủng khiếp đối với rất nhiều bệnh nhân cũng như người nhà bệnh nhân. Tuy nhiên, nếu nắm được những kiến thức cơ bản về bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh, can thiệp kịp thời và không còn quá đáng sợ nữa.
Phân loại tai biến mạch máu não
Tai biến mạch máu não là nỗi ám ảnh của rất nhiều người hiện nay
Tai biến mạch máu não được chia thành 2 loại: Thiếu máu não và chảy máu não. Tai biến thể thiếu máu não xảy ra khi có cục máu đông hình thành và ngăn chặn, cản trở máu lưu thông, gây nên hiện tượng tắc mạch máu cục bộ. Tai biến thể chảy máu não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, máu tràn ra xung quanh làm tổn thương những tế bào não xung quanh và gây ra những nguy hiểm khác.
Nguyên nhân thường gặp gây tai biến mạch máu não
Mặc dù tai biến mạch máu não thường xảy ra ở những người cao tuổi, nhưng ngày nay – theo số liệu thống kê hiện có tới khoảng 25% đột quỵ lại xảy ra ở những người trẻ tuổi. Tai biến mạch máu não ở người trẻ đang có chiều hướng gia tăng đáng báo động: tăng gần 50% trong vòng 12 năm qua. Đặc biệt đối với những người lạm dụng bia, rượu, thuốc lá, sử dụng các chất kích thích, tình trạng “béo phì văn phòng”…
Những nguyên nhân chủ yếu dẫn tới chứng tai biến mạch máu não thường là:
Tuổi tác: Người cao tuổi có nguy cơ tai biến mạch máu não cao hơn người trẻ rất nhiều.
Tiểu đường: Tiểu đường là một trong những nguyên nhân khiến cho quá trình xơ vữa động mạch diễn ra nhanh hơn, làm bít tắc lòng động mạch. Do vậy, người mắc tiểu đường có nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não cao hơn người mắc các bệnh khác.
Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc tai biến mạch máu não cao hơn nữ giới nhưng mức độ nguy hiểm và tỷ lệ tử vong do tai biến ở nữ giới lại cao hơn.
Dị dạng mạch máu não: Dị dạng mạch máu não là tình trạng động mạch và tĩnh mạch kết nối xuất hiện bất thường. Máu lưu thông qua mạch máu bị dị dạng với áp suất cao dễ dẫn đến tai biến thể chảy máu não.
Bệnh tim: Một số bệnh về tim cũng làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não bởi khi trái tim không khỏe mạnh, việc bơm máu đi khắp cơ thể sẽ bị ảnh hưởng. Máu không lưu thông tốt dễ hình thành cục máu đông hoặc khiến huyết áp không ổn định, hây nên tai biến mạch máu não.
Xơ vữa động mạch: Các mảng xơ vữa xuất hiện trong động mạch sẽ làm cho mạch máu ngày càng co lại, dẫn đến tình trạng lưu thông máu gặp khó khăn. Máu không lưu thông sẽ tắc lại thành các cục máu đông, gây tắc nghẽn mạch máu não.
Huyết áp cao: Huyết áp cao là sự tăng áp lực thường xuyên của dòng máu lên trên thành mạch. Huyết áp ở mức cao trong thời gian dài sẽ khiến cho thành mạch bị giãn dần ra và yếu hơn, dễ vỡ, làm tăng nguy cơ mắc tai biến mạch máu não.
Triệu chứng thường gặp của bệnh tai biến mạch máu não
Lệch mặt: 1 trong những dấu hiệu điển hình của bệnh
Tai biến mạch máu não có thể gây ra nhiều triệu chứng như: nhức đầu, rối loạn ý thức…nhưng chúng ta chỉ cần ít nhất 1 trong 3 nhóm dấu hiệu sau thì nguy cơ bị đột quỵ sẽ rất cao:
Liệt mặt: miệng thường bị lệch sang một bên, xuất hiện nếp nhăn ở mũi và má
Yếu, liệt tay hoặc chân: người bệnh mất dần khả năng vận động các chi, không thể cầm, nắm, đi lại.
Rối loạn ngôn ngữ: người bệnh đột nhiên không nói được hoặc nói không rõ…
Lưu ý: Nếu có cùng lúc 3 dấu hiệu trên, nguy cơ rất cao bệnh nhân bị đột quỵ, hãy khẩn trương nhanh chóng gọi cấp cứu, đưa bệnh nhân đến cơ sở ý tế. Cố gắng tận dụng thời điểm vàng này để cứu sống bệnh nhân và cần “chạy đua với thời gian” bởi khoảnh khắc này sẽ trôi qua rất nhanh. Người nhà nếu không kịp thời phát hiện và can thiệp thì tỉ lệ qua khỏi của bệnh nhân sẽ giảm xuống rất thấp.
Bệnh tai biến mạch máu não tuy nguy hiểm nhưng nếu được phát hiện sớm và kịp thời thì tỉ lệ được cứu và hồi phục của người bệnh sẽ rất cao. Điều quan trọng là cần đặc biệt để ý đến sức khỏe và thể trạng của những người có nguy cơ cao sẽ mắc bệnh. Mong rằng với những chia sẻ, tổng hợp trên đây, bệnh tai biến mạch máu não sẽ không còn là nỗi ám ảnh của nhiều người trong tương lai.
Nguyên Phó viện trưởng Viện Hóa học -Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
